در این مقاله میخواهیم با معرفی روغن کتان، برشمردن خواص و ویژگیهای آن، طرز تهیه روغن کتان در منزل را با ساده ترین و کاربردی ترین روش ممکن شرح دهیم. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید:
روغن کتان چیست؟
روغن کتان، روغنی گیاهی بی رنگ تا مایل به زرد است که از دانه های خشک و رسیدهی گیاه کتان گرفته شده است. این روغن که از دانههای گیاه کتان (Linum usitatissimum) استخراج میشود یک گیاه با دوره زندگی کوتاه است که در اغلب مناطق جهان کشت میشود. از دانههای این گیاه، روغن کتان به دست میآید.
روش صنعتی تولید روغن کتان:
تولید روغن کتان به روش صنعتی یک فرآیند پیچیده است که از چند مرحله اصلی تشکیل شده است. در اینجا یک خلاصه از مراحل اصلی تولید روغن کتان به روش صنعتی آورده شده است:
برداشت دانههای کتان:
گیاه کتان حدود 100 روز پس از کاشت به فرآیند برداشت میرسد. دانههای گیاه کتان حاوی روغن هستند.
پیشپردازش دانهها:
دانههای کتان پس از برداشت باید پیشپردازش شوند. این شامل خشکاندن، تمیز کردن، و جدا کردن از سایر اجزای گیاهی مانند ساقهها و برگها میشود.
استخراج روغن:
استخراج روغن از دانههای کتان به وسیلهی فشار یا حلالهای شیمیایی صورت میگیرد. در روش مکانیکی، دانهها زیر فشار قرار داده شده و روغن از آنها خارج میشود. در روش شیمیایی، حلالهای شیمیایی مانند هگزان یا استیت نفتا برای جدا سازی روغن از دانهها استفاده میشود.
تصفیه و پالایش:
روغن خام حاصل از استخراج نیاز به تصفیه و پالایش دارد تا از ذرات ناخالصی، رنگها و بوهای غیرمطلوب پاک شود. این مرحله شامل استفاده از فیلترها، کنترل دما و فشار، و پالایش شیمیایی است.
تجزیه و تحلیل:
روغن تصفیه شده تجزیه و تحلیل میشود تا اطمینان حاصل شود که موارد مخرب یا ناخالصیهای بیش از حد در روغن وجود ندارند.
بستهبندی و ذخیرهسازی:
روغن تصفیه شده در بطریها یا سایر بستهبندیها پر شده و سپس ذخیره میشود. برخی از روغنهای کتان ممکن است در یخچال نگهداری شوند تا از فرسایش زودرس جلوگیری شود.
تولید روغن کتان به روش صنعتی با استفاده از تجهیزات پیشرفته، فناوریهای مدرن، و کنترل کیفی دقیق صورت میگیرد. این روشها به افزایش بهرهوری و بهبود کیفیت نهایی روغن کتان کمک کرده است.
ویتامین های موجود در روغن کتان:
روغن کتان حاوی ویتامینهای مختلفی است که میتواند به سلامتی انسان کمک کند. مهمترین ویتامینهایی که در روغن کتان یافت میشوند عبارتند از:
ویتامین E
ویتامین K
ویتامین B6 (پیریدوکسین)
ویتامین B1 (تیامین)
ویتامین B2 (ریبوفلاوین)
ویتامین B3 (نیاسین)
از روغن کتان برای چه مواردی میتوان استفاده کرد؟
مهم ترین موارد استفاده از روغن کتان برای سلامتی و پیشگری از بیماریهای مختلف و همچنین حفظ شادابی و جوانی سلولهای بدن است. به طور کلی موارد استفادهی درمانی از روغن کتان را میتوان به صورت زیر دستهبندی کرد:
درمان کیست سینه
سلامتی موها و ابروها
خاصیت ضد التهابی
بهبود سلامت پوست (آبرسانی و نرمی پوست)
درمان یبوست و اسهال
کمک به سلامت قلب
کاهش رشد سلولهای سرطانی
کمک به لاغری
مبارزه با رادیکالهای آزاد
حال که با روغن کتان و خواص آن آشنا شدیم، وقت آن است که سادهترین روش تولید آن در خانه را شرح دهیم.
طرز تهیه روغن کتان در خانه:
تهیه روغن کتان در منزل یک فرآیند تخصصی و پیچیده است و نیاز به تجهیزات خاص و اطلاعات تکنیکی دارد. اغلب تولید روغن گیاهی از دانهها به روشهای صنعتی انجام میشود. با این حال، اگر علاقهمند به تهیه روغن کتان خانگی هستید، میتوانید از یک فرآیند ساده و کوتاه استفاده کنید. در اینجا یک روش کاربردی برای تهیه روغن کتان در خانه آورده شده است:
مواد لازم:
دانههای کتان (خام)، حدود 1 پیمانه
آب
دستگاه خردکن یا آسیاب (میکسر)
پارچ یا کاسه
پارچه نخی تمیز (برای جدا کردن روغن)
بطری تمیز برای ذخیره روغن
مراحل:
خرد کردن دانههای کتان:
دانههای کتان را خرد کنید یا آسیاب کنید تا باعث خارج شدن روغن شود. در این مرحله روغن از دانهها خارج میشود.
افزودن آب:
دانههای خرد شده را در یک پارچ یا کاسه قرار داده و کمی آب اضافه کنید تا یک حالت خمیری به وجود بیاید.
خمیر کردن دانهها:
دانههای خمیر شده را با دست یا ابزار مخصوص خوب مخلوط کنید تا از آنها روغن بیشتری جدا شود.
جدا کردن روغن:
حالا خمیر را روی یک پارچه نخی تمیز بریزید و آن را متراکم کنید و فشار دهید تا روغن از ماده جامد جدا شود. روغن به صورت آبشاری از پارچه خواهد ریخت.
جمعآوری روغن:
روغن جمعآوری شده را در یک بطری تمیز و مناسب بریزید. بطری را بهتر است در یخچال نگهداری کنید تا از فرسایش زودرس جلوگیری شود.
توجه داشته باشید که این روش خانگی نسبت به روشهای صنعتی، مقدار تولید روغن و کیفیت آن را کاهش میدهد. همچنین، ممکن است نیاز به زمان و توانایی فیزیکی بیشتری داشته باشد. در صورتی که مقدار زیادی روغن کتان نیاز دارید، بهتر است آن را از منابع قابل اعتماد خریداری کنید.
سخن آخر:
همانطور که در مقاله خواندیم روغن کتان دارای خواص و ویژگیهای منحصر به فردی برای بهبود سلامتی و جلوگیری از سرطان میباشد.
اما بایستی بدین نکته توجه کرد که مصرف بیرویه و زیاد آن نیز میتواند دارای معایبی برای مصرف کننده باشد. ذکر این نکته نیز الزامی است که کودکان، زنان باردار و شیرده و افرادی که داروهای خاصی مصرف میکنند بایستی با نظر پزشک از روغن کتان استفاده کنند.